Trong buổi họp báo cung cấp thông tin về các vấn đề kinh tế - xã hội trên địa bàn TP Hồ Chí Minh, Thượng tá Lê Mạnh Hà, Phó trưởng Phòng Tham mưu, Công an TP Hồ Chí Minh có đề cập đến vấn đề những vụ lừa đảo nhắm vào tài khoản ngân hàng thời gian qua, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế cho nạn nhân, đồng thời khuyến cáo người dân cần bình tĩnh, nâng cao nhận thức, nhận diện thủ đoạn tội phạm hiện nay.
 

Thượng tá Lê Mạnh Hà, Phó trưởng Phòng Tham mưu Công an TP Hồ Chí Minh chia sẻ trong buổi họp báo chiều 30/3.
 

Đường đi của dòng tiền bị chiếm đoạt
 

Bằng các chiêu trò lừa đảo tinh vi, đối tượng phạm tội thường yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào số tài khoản ngân hàng do các đối tượng chỉ định, cung cấp. Tuy nhiên, thủ đoạn của tội phạm lừa đảo hiện nay không trực tiếp đến ATM để rút tiền, mà chuyển tiền lòng vòng qua các tài khoản ngân hàng khác nhau bằng dịch vụ Internet Banking.
 

Tinh vi hơn, hầu hết các tài khoản nhận tiền từ hoạt động lừa đảo đều được các đối tượng thuê người khác đứng tên đăng ký. Các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân trực tiếp mở tài khoản ngân hàng, đăng ký dịch vụ Internet Banking rồi chuyển tiền vào, sau đó nạn nhân phải cung cấp mã thẻ, số tài khoản điện tử và mã OTP. Khi nạn nhân cung cấp xong, các đối tượng đăng nhập được vào tài khoản nhanh chóng chuyển tiền sang tài khoản khác. Thời gian luân chuyển dòng tiền diễn ra ngay lập tức sau khi nạn nhân chuyển tiền từ 10p đến 30p.
 

Đường đi của dòng tiền lừa đảo được các đối tượng trong băng nhóm chuẩn bị, tính toán kỹ để đối phó cơ quan Công an điều tra, truy vết. Nhận được tiền do nạn nhân chuyển, các đối tượng sẽ chuyển liên tiếp sang nhiều tài khoản khác, chia nhỏ số tiền vừa chiếm đoạt ra để gửi hoặc sử dụng tiền lừa đảo được để mua hàng hóa điện tử tại các trang thương mại của nước ngoài, chuyển tiền vào ví điện tử, mua thẻ cào điện thoại, thẻ game. Hoàn toàn không rút tiền mặt truyền thống như trước.
 

Cần nâng cao nhận thức, nhận diện thủ đoạn phạm tội của các đối tượng lừa đảo
 

Thượng Tá Lê Mạnh Hà nhận định, hiện nay lợi dụng tình hình kinh tế có nhiều khó khăn, nhiều người dân thiếu hiểu biết về pháp luật, không nhận diện được thủ đoạn tội phạm nên các đối tượng thường lôi kéo, dẫn dụ thuê mướn để sử dụng thông tin, giấy tờ cá nhân đăng ký mở tài khoản ngân hàng. Sau đó thu mua lại với giá từ 500 đến 1 triệu đồng, nhưng các đối tượng thuê mướn yêu cầu người bán tài khoản gửi qua đường xe khách, bưu điện đến địa điểm đối tượng cung cấp, hoàn toàn không gặp mặt trực tiếp.
 

Thủ đoạn lừa đảo ngày một tinh vi, phức tạp. Người dân cần nâng cao nhận thức để tránh rơi vào bẫy của những đối tượng tội phạm.
 

Đa phần những người được thuê mở tài khoản vì hoàn cảnh khó khăn, không biết việc mình mở tài khoản để bán, cho thuê, cho mượn là vi phạm pháp luật. Phần lớn, các đối tượng chủ mưu các đường dây lừa đảo là người nước ngoài, cấu kết với các đối tượng người Việt Nam phân công việc tìm người cung cấp số tài khoản để nhận tiền lừa đảo, mỗi số tài khoản thuê thì đối tượng trả công từ 400.000 đồng đến 700.000 đồng.
 

Có trường hợp đối tượng sử dụng thông tin cá nhân của người khác để làm giả CMND/CCCD phục vụ cho việc đăng ký mở tài khoản với mục đích lừa đảo; khi có những vụ việc xảy ra, qua xác minh, làm việc, chủ đăng ký tài khoản mới nhận biết được là đối tượng thay đổi hình ảnh trên CCCD/CMND để đăng ký; người bị sử dụng thông tin cá nhân chưa từng mở tài khoản ngân hàng lần nào.
 

Từ đó, công an cảnh báo tới người dân: Việc mua bán, cho thuê, cho mượn số tài khoản ngân hàng cho đối tượng khác lợi dụng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản là hành vi VI PHẠM PHÁP LUẬT.
 

Hành vi trên sẽ bị xử lý hình sự về tội "Mua bán trái phép thông tin tài khoản ngân hàng" với mức phạt tiền từ 40 triệu đồng đến 100 triệu đồng (theo khoản 5, khoản 6, khoản 10 Điều 26 Nghị định số 88/2019/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng). Và truy cứu trách nhiệm hình sự với hành vi mua bán tài khoản ngân hàng với mức phạt tiền đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù đến 7 năm (Điều 291 – Bộ luật Hình sự).
 

Tồn tại nhiều hạn chế trong công tác phối hợp đấu tranh với loại hình tội phạm công nghệ cao
 

Bộ Công an, Công TP Hồ Chí Minh đã phối hợp với các cơ quan truyền thông công bố danh sách các số tài khoản ngân hàng liên quan đến các vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản để người dân phòng tránh. Tuy nhiên, hình thức tuyên truyền chỉ là một phần trong công tác phòng ngừa, đấu tranh. Việc phối kết hợp giữa cơ quan Công an với các ngân hàng vẫn tồn tại nhiều hạn chế.
 

Vẫn tồn tại những rào cản trong việc phối hợp điều tra giữa công an và ngân hàng (Ảnh minh họa)
 

Đại diện cơ quan Công an TP Hồ Chí Minh cho hay, khi nạn nhân bị lừa đảo chuyển tiền vào các số tài khoản đối tượng cung cấp, người dân thường đến ngay ngân hàng do mình mở tài khoản yêu cầu hỗ trợ khóa tài khoản hoặc chặn việc giao dịch, nhiều ngân hàng yêu cầu phải có công văn của cơ quan Công an yêu cầu thì mới vào cuộc được. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa cơ quan Công an với ngân hàng phải mất nhiều thủ tục và thời gian. Đến khi có sự đồng thuận giữa 2 bên cơ quan thì các đối tượng đã chuyển tiền sang nhiều tài khoản khác.
 

Khi cơ quan Công an muốn phong tỏa tài khoản cá nhân phải thực hiện một số thủ tục nhất định theo trình tự pháp luật, thời gian chờ đợi rất bất cập, đến khi ngân hàng nhận được văn bản yêu cầu thì tiền trong tài khoản nhận của đối tượng đã chuyển đi hết; các đối tượng thường chuyển ngay sang các tài khoản khác trong thời gian từ 10p đến 20p.
 

Vì vướng mắc về thủ tục pháp lý, liên quan đến yếu tố bảo mật thông tin cá nhân khách hàng, nhiều ngân hàng phải chờ có ý kiến của lãnh đạo ngân hàng duyệt thì mới được phép phong tỏa tài khoản nhận tiền. Có trường hợp nạn nhân chuyển tiền cho đối tượng vào thứ 7, Chủ nhật, trình báo ngay với Cơ quan Công an, nhưng phía ngân hàng lại không làm việc nên thời gian chờ đợi phong tỏa kéo dài, tỉ lệ nghịch với thời gian mà đối tượng thực hiện việc chuyển tiền để tẩu tán.
 

Công an TP Hồ Chí Minh cũng nêu đề xuất cần thắt chặt việc người dân ngồi tại nhà vẫn đăng ký mở tài khoản ngân hàng trực tuyến, bởi điều đó ẩn chứa nhiều nguy cơ đối tượng lợi dụng sử dụng thông tin cá nhân giả để đăng ký.
 

Trong giai đoạn hiện nay, theo hướng để thanh toán hiện đại hóa, các ngân hàng đua nhau mở rộng mô hình quảng cáo đăng ký mở tài khoản online, nhiều nhân viên thẩm định, duyệt ngân hàng do chạy theo chỉ tiêu kinh doanh đồng thời tạo điều kiện cho tội phạm ngày càng được "số hóa".