Nhiều thủ đoạn lừa đảo trực tuyến
 

Thời gian qua, nhiều nạn nhân đã trình báo về những thiệt hại tài sản từ vài triệu đồng, vài chục, vài trăm đến cả tỷ đồng khi bị các đối tượng lừa đảo qua điện thoại và các mạng xã hội. Họ đều chia sẻ rằng như bị thôi miên và không thể thoát ra khỏi những chiêu trò giải thích của các đối tượng.
 

Các đối tượng lừa đảo trực tuyến có những kịch bản lừa đảo rõ ràng, bài bản, chuyên nghiệp kết hợp nhiều hình thức, công nghệ cao như AI deepfake để có thể giả mạo cả hình ảnh, giọng nói của người nổi tiếng hay các cá nhân, tổ chức, cùng với đó còn hàng loạt thủ đoạn tinh vi khác để lừa đảo trực tuyến.
 

"Đối tượng bảo mình sử dụng căn cước công dân đưa lên màn hình điện thoại, xong cuối cùng như thế nào quét luôn vào mặt của mình. Tất cả điều đấy mình không thể nào định hình nổi trong vòng 10 giây. Thế là khoản tiền đi rất nhanh, hơn 400 triệu đồngg", một nạn nhân chia sẻ.
 

"Họ rất chiều theo ý của mình. Họ từng câu, từng chữ nói với mình để mình mềm lòng, không chút cảnh giác. Thậm chí họ đưa ra nhiều ưu đãi không có thật", một nạn nhân khác cho biết.
 

Ma trận "bẫy" lừa đảo
 

Từ lời kể của những nạn nhân, có thể thấy sự tinh vi của ma trận các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến hiện nay. Sự dẫn dụ của các đối tượng lừa đảo khiến nhiều người không thể nào phân biệt được thật, giả. Những khoản tiền lớn cứ thế không cánh mà bay. Gần đây, nhiều thủ đoạn lừa đảo trực tuyến dưới hình thức giả mạo đang có dấu hiệu gia tăng.
 

Bằng thủ đoạn giả danh các trang fanpage có tích xanh, nhiều người đã bị lừa mất tiền đóng dịch vụ du lịch, mua vé máy bay, mua hàng giảm giá…
 

Thậm chí, chúng còn cả gan giả mạo cả các trang Facebook có tích xanh của các đơn vị Bộ Công an để cam kết lấy lại tiền cho những người bị lừa. Sau khi hướng dẫn nạn nhân đóng phí hỗ trợ, các đối tượng thông báo tài khoản ngân hàng bị lỗi và không cho rút tiền về.
 

"Các đối tượng giả mạo giả danh khá nhiều các trang giao hàng, shipper. Những trang như này khi mọi người vào sẽ thấy đa phần là tài khoản cá nhân và có tích xanh. Lượng tương tác của họ không nhiều. Với những câu hỏi trao đổi thì thường các đối tượng này sẽ trả lời không được bài bản", anh Đỗ Anh Xuân (Quản lý Dự án Acheckin, Công ty cổ phần Appota) cho biết.

Nhiều ứng dụng giả mạo ngành điện lực, ngành thuế được các đối tượng sử dụng để gọi điện chào mời người dùng cài đặt để nhận ưu đãi hoàn tiền. Sau khi cài đặt, các đối tượng sẽ đánh cắp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng và tự động chuyển tiền. Nguy hiểm hơn, nhiều ứng dụng có gắn mã độc còn vượt qua được sự kiểm duyệt để xuất hiện trên các kho ứng dụng chính thống.
 

"Các ứng dụng trending về AI thường mời gọi người dùng sử dụng, thứ hai là các ứng dụng liên quan đến việc đọc báo chí hàng ngày để cập nhật thông tin thời sự, thứ ba là liên quan đến ship hàng ăn nhanh, dó là các ứng dụng có nhiều khả năng bị các đối tượng lừa đảo chèn các modul mã độc có thể đánh cắp thông tin người dùng từ kho thư viện ảnh", ông Phan Trọng Quân (Trưởng phòng Kiểm thử xâm nhập, Trung tâm An toàn thông tin VNPT) cho hay.
 

"Trong quá trình cài đặt, nạn nhân đã vô tình cấp quyền cho phép kẻ xấu lấy cắp thông tin nhạy cảm, bao gồm các thông tin như mật khẩu, mã OTP của ứng dụng ngân hàng, cho phép kẻ xấu có thể chiếm quyền điều khiển điện thoại từ xa, lấy cắp tiền từ tài khoản của người dùng", anh Nguyễn Trung Thành (chuyên gia an ninh mạng, Công ty Công nghệ an ninh mạng quốc gia Việt Nam) cho biết.
 

Cục An toàn thông tin cũng nhiều lần cảnh báo về những thủ đoạn mạo danh nhà mạng, nhân viên ngân hàng để chiếm đoạt tài sản. Gần đây nhất, một người đã bị mất 75 triệu đồng khi bị lừa cài đặt tích hợp điểm giấy phép lái xe vào dịch vụ công.
 

Chỉ trong tháng trước, hệ thống của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia đã phát hiện và ngăn chặn 72 website giả mạo các sàn thương mại điện tử, thương hiệu lớn, cơ quan, tổ chức nhà nước.
 

"Hãy chậm lại và kiểm chứng" để tránh bị lừa đảo
 

Theo các chuyên gia an ninh mạng, các đối tượng xấu sẽ xây dựng các kịch bản lừa đảo gắn với những vấn đề mà xã hội đang quan tâm để dễ dàng dụ dỗ người dân như nghị định mới về xử phạt vi phạm giao thông, cấp đổi giấy phép lái xe hay liên quan đến các giao dịch tiền ảo.
 

Để ngăn chặn lừa đảo trực tuyến, một trong những nguyên tắc vàng là "hãy chậm lại và luôn luôn kiểm chứng". Người dân cần tỉnh táo, dành thời gian suy nghĩ kỹ trước khi chuyển tiền, hãy dừng lại ngay nếu cảm thấy giao dịch không đáng tin.
 

Tấn công giả mạo, lừa đảo trực tuyến thường nhắm đến đối tượng là những người không có nhiều kinh nghiệm, hiểu biết về nền tảng số. Chính vì vậy, khi gặp những tình huống người lạ gọi điện thúc giục cài đặt ứng dụng hoặc chuyển tiền, người dân cần bình tĩnh kiểm tra kỹ nguồn gốc thông tin, không truy cập vào đường link, ứng dụng từ tin nhắn gửi đến và tuyệt đối không chuyển tiền cho người lạ.
 

"Lừa đảo dựa trên mấy yếu tố phổ biến như các lời mời kích thích mạnh mẽ người dùng, tin tức hot, giật gân. Thứ hai là lợi dụng sự tham lam của con người. Khi bạn nhận diện được lòng tham của mình và sự lôi cuốn mà đối tượng xấu đang tạo ra thì bạn sẽ nhận diện được lừa đảo", ông Trương Đức Lượng (Chủ tịch Công ty cổ phần An ninh mạng Việt Nam - VSEC) nhận định.
 

"Người Việt chúng ta dành thời gian quá nhiều trên mạng nên xu hướng tiếp cận thông tin nhiều đến mức không có thời gian để phân biện đó là thật hay giả. Thứ hai là thông tin cá nhân của chúng ta quá dễ dàng để có thể thu thập được. Đó là thứ để cho kẻ lừa đảo có thể chiếm lòng tin, cũng như tìm thấy chúng ta dễ dàng hơn", ông Ngô Việt Khôi (chuyên gia Đào tạo An toàn thông tin) cho biết.
 

Hiện cũng có nhiều trang mạng xã hội thuê hoặc mua tích xanh để giả mạo, lừa đảo. Người dùng cần kiểm tra kỹ người sở hữu, số lượt tương tác trên trang. Tài khoản mạng xã hội cá nhân cũng cần thường xuyên cập nhật các tính năng bảo mật, quyền riêng tư; không chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội, không cung cấp số thẻ ngân hàng, mã OTP.
 

"Để ngăn chặn tình trạng này thì không có cách nào khác là chúng ta phải nâng cao ý thức cảnh giác của người dân cũng như tăng cường các biện pháp giám sát, quản lý từ các cơ quan nhà nước. Đặc biệt, chúng ta phải xử phạt thật nghiêm các vụ việc mà đã được phát hiện và tố cáo", ông Vũ Ngọc Sơn (Trưởng Ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia) khẳng định.
 

Trang bị kĩ năng cần thiết, nâng cao ý thức để bảo vệ bản thân và người thân luôn là sức đề kháng trước những rủi ro lừa đảo. Vì chỉ một phút mất cảnh giác hậu quả để lại sẽ rất nặng nề. Bởi mạng Internet là ảo, nhưng thiệt hại tài sản và con người luôn là thật.