Trí tuệ nhân tạo (AI) đang biến đổi mọi khía cạnh của cuộc sống, từ cách con người giao tiếp, làm việc cho đến các ngành công nghiệp sản xuất, y tế, tài chính. Nhưng để AI thực sự bùng nổ, nó cần một thứ quan trọng: sức mạnh tính toán. Và đó chính là lý do khiến Apple, Google, Alibaba cùng hàng loạt tập đoàn công nghệ lớn lao vào cuộc đua khốc liệt: cuộc đua kiểm soát ngành công nghiệp bán dẫn.
Mọi nền tảng AI, từ các mô hình ngôn ngữ như ChatGPT, Gemini, Claude đến những ứng dụng như xe tự lái, robot công nghiệp… đều dựa vào những con chip mạnh mẽ để xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ. Cuộc chiến giữa các công ty công nghệ không chỉ diễn ra trên phần mềm AI, mà còn mở rộng sang phần cứng, nơi những con chip tiên tiến nhất đang trở thành vũ khí chiến lược.
Vậy điều gì đang thực sự diễn ra? Vì sao các tập đoàn công nghệ lớn không chỉ tập trung vào phát triển thuật toán, mà còn đổ hàng trăm tỷ USD vào nghiên cứu và sản xuất chip? Hãy cùng đi sâu vào một trong những cuộc đua tốn kém nhất trong lịch sử công nghệ.
Những con chip nhỏ bé và cuộc cách mạng AI
Hãy tưởng tượng một chiếc xe tự lái di chuyển trên đường. Nó phải liên tục xử lý hàng nghìn thông tin mỗi giây: dữ liệu từ camera, radar, cảm biến LiDAR, tín hiệu GPS và hơn thế nữa. Mọi quyết định từ tăng tốc, giảm tốc, chuyển làn, hay phanh gấp, đều dựa vào khả năng tính toán trong thời gian thực.
Những hệ thống AI như vậy không thể hoạt động nếu thiếu các con chip mạnh mẽ. Và đây chính là lý do các công ty công nghệ lớn lao vào cuộc chiến phát triển phần cứng AI.
Theo Bloomberg, Apple đã đầu tư hơn 100 tỷ USD trong vòng 5 năm qua để phát triển dòng chip M-series cho MacBook và A-series trên iPhone. Đây là những con chip được thiết kế tối ưu hóa cho các tác vụ AI, giúp thiết bị hoạt động nhanh hơn và tiết kiệm năng lượng hơn.
Google cũng không đứng ngoài cuộc chơi. Hãng đã phát triển Tensor Processing Unit (TPU) - dòng chip chuyên dụng cho các ứng dụng AI, giúp cải thiện khả năng xử lý hình ảnh và ngôn ngữ tự nhiên trên điện thoại Pixel.
Trong khi đó, Alibaba - một trong những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc, đã ra mắt Hanguang 800, một con chip tập trung vào AI và điện toán đám mây.
Tất cả đều hiểu rằng, trong cuộc đua AI, sức mạnh tính toán là yếu tố quyết định. Và bán dẫn chính là nền tảng của sức mạnh đó.
Không chỉ là công nghệ, mà còn là quyền lực
Bán dẫn không chỉ là câu chuyện về công nghệ, mà còn là một cuộc chiến địa chính trị.
Từ lâu, ngành công nghiệp bán dẫn đã bị thống trị bởi một số ít công ty: TSMC (Đài Loan - Trung Quốc), Samsung (Hàn Quốc), Intel (Mỹ), Nvidia (Mỹ) và AMD (Mỹ). Đặc biệt, TSMC nắm giữ tới 60% thị phần sản xuất chip tiên tiến trên toàn cầu.
Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi. Với những lệnh trừng phạt từ Mỹ nhằm vào Trung Quốc, Alibaba và các công ty khác của Trung Quốc buộc phải đẩy mạnh phát triển chip nội địa để tránh bị bóp nghẹt nguồn cung. Ngược lại, các công ty của Mỹ như: Apple, Google, Amazon cũng đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Đài Loan (Trung Quốc) để đề phòng những bất ổn chính trị có thể xảy ra.
(Ảnh: Schaeffer’s investment research)
Theo The Wall Street Journal, Google đã bí mật đầu tư hàng tỷ USD vào các nhà máy sản xuất chip riêng. Trong khi đó, Apple đang từng bước xây dựng các dây chuyền sản xuất nội bộ, giúp hãng kiểm soát hoàn toàn quá trình thiết kế và sản xuất bán dẫn.
Điều này có nghĩa là trong tương lai, cuộc chiến AI sẽ không chỉ nằm ở phần mềm, mà còn diễn ra ngay tại những nhà máy sản xuất chip.
Những kỳ vọng và tham vọng
Các tập đoàn công nghệ không đổ hàng trăm tỷ USD vào ngành bán dẫn chỉ để thỏa mãn sự tò mò. Họ có những mục tiêu rất rõ ràng.
Tối ưu hóa AI trên thiết bị cá nhân: Hiện nay, AI chủ yếu chạy trên máy chủ đám mây, đòi hỏi kết nối internet liên tục. Tuy nhiên, Apple và Google đang phát triển các chip AI mạnh mẽ hơn để giúp AI hoạt động ngay trên điện thoại và laptop mà không cần đến Internet. Điều này không chỉ tăng tốc độ xử lý, mà còn cải thiện quyền riêng tư cho người dùng.
Giảm chi phí vận hành: Đào tạo AI tốn kém một cách đáng kinh ngạc. Theo Financial Times, việc huấn luyện một mô hình AI lớn có thể tiêu tốn hàng triệu USD chỉ riêng tiền điện và phần cứng. Bằng cách tự sản xuất chip, các công ty có thể giảm chi phí, tăng hiệu suất và cải thiện lợi nhuận.
Giành quyền kiểm soát thị trường: Nếu sở hữu các con chip AI tốt nhất, các công ty có thể bán chúng cho các đối tác khác và tạo ra nguồn thu mới. Hiện tại, Nvidia đang thống trị thị trường chip AI với dòng GPU H100, nhưng Google, Apple và Alibaba đều muốn lật đổ vị thế này.
Bảo vệ dữ liệu và an ninh quốc gia: Với các chính phủ, bán dẫn không chỉ là công nghệ, mà còn là vấn đề an ninh quốc gia. Nếu một quốc gia không có năng lực sản xuất chip tiên tiến, họ sẽ bị phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài và có nguy cơ bị gián đoạn chuỗi cung ứng trong các tình huống khẩn cấp.
Tương lai của cuộc đua AI và bán dẫn
Nhìn vào lịch sử công nghệ, có thể thấy rằng mỗi cuộc cách mạng lớn đều gắn liền với một bước đột phá trong phần cứng. Nếu máy tính cá nhân đã thay đổi thế giới vào thập niên 1980 nhờ chip của Intel, thì AI có thể sẽ làm điều tương tự trong những năm tới với các con chip do Apple, Google, Alibaba phát triển.
Biển quảng cáo iPhone 16 và bộ công cụ Apple Intelligence. (Ảnh: Bloomberg)
Nhưng câu hỏi lớn nhất vẫn là: Liệu các công ty này có thể thực sự kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng bán dẫn, hay vẫn phải phụ thuộc vào những ông lớn truyền thống như TSMC hay Samsung?
Hiện tại, các khoản đầu tư vẫn đang đổ vào lĩnh vực này với tốc độ chưa từng có. Theo Financial Times, tổng số tiền mà các công ty công nghệ lớn chi cho nghiên cứu và sản xuất chip AI đã vượt 500 tỷ USD chỉ trong 5 năm qua.
Khi AI ngày càng phát triển, nhu cầu về những con chip mạnh mẽ hơn cũng sẽ tăng lên. Và trong cuộc đua này, kẻ nào kiểm soát được bán dẫn, kẻ đó sẽ có quyền lực tối thượng trong thế giới AI.